Webinarium 8
Elektryfikacja w ogrzewnictwie (PV i PC) – pytania i odpowiedzi
Kliknij w interesujący Cię temat
Obecnie nie dysponujemy szczegółowymi informacjami na temat nowego systemu rozliczeń systemów fotowoltaicznych. Nowy system został uchwalony niedawno przez Sejm, a proces legislacyjny trwa i trudno na tym etapie przewidywać jak się zakończy.
Jeżeli mówimy o kosztach eksploatacyjnych systemów elektrycznych przy współpracy z fotowoltaiką (np. folii grzewczych), to są one podobne do kotłów elektrycznych, dlatego, że dostarczając jedną do odbiorników jednostkę energii elektrycznej, np. 1 kWh, możemy odebrać w postaci ciepła mniej niż jedną kWh, bo występują straty energii. Tego typu rozwiązanie może mieć sens w budynkach jako pewien element dogrzewania. W nowych budynkach, w których jest bardzo małe zapotrzebowanie ciepła na ogrzewanie budynku – w bardzo dobrym standardzie energetycznym – jest to jak najbardziej rozwiązanie warte rozważenia. Natomiast jeżeli mówimy o ogrzewaniu istniejącego budynku poddanego termomodernizacji, to warto zwrócić uwagę na duże koszty instalacji fotowoltaicznej potrzebnej do zbilansowania, z drugiej strony na przejście na rozliczanie współczynnikiem 0,7.
Poradnik i wszystkie kody QR są dostępne w prezentacji z webinarium, którą udostępniamy na stronie czystepowietrze.gov.pl (zakładka POMOC/Akademia Czystego Powietrza). Tam też można znaleźć inne webinaria z cyklu Akademia Czystego Powietrza.
Ponadto – szukając samego poradnika „Dom bez rachunków” – najprościej wejść na stronę dombezrachunkow.com. To jest strona internetowa promująca akcję informacyjną „domów bez rachunków”, ale też dotycząca wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła czy innych rozwiązań w nowoczesnych budynkach jednorodzinnych.
Analizy, które zaprezentowano podczas webinarium, dotyczyły aktualnego systemu rozliczeń , który prawdopodobnie będzie obowiązywał wszystkich inwestorów, którzy zdążą z przyłączeniem do sieci do końca marca 2022 r. Jeżeli będzie znany dokładnie nowy system, to stowarzyszenie branżowe będzie go szczegółowo przedstawiać. Istotną kwestią dotyczącą opłacalności nowego systemu są ewentualne dofinansowania do magazynów energii.
W programie „Czyste Powietrze” wskazano, które budynki nie mogą podlegać termomodernizacji, datą graniczną jest 31 grudnia 2013 r. zgodnie z cytowanym poniżej zapisem w programie w części 1 i 2 w ustępie 9.3.1. Ogólne warunki przyznania i wypłaty dofinansowania:
16. Na przedsięwzięcia realizowane w budynkach, na budowę których po 31 grudnia 2013 r.:
1) został złożony wniosek o pozwolenie na budowę lub odrębny wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego,
2) zostało dokonane zgłoszenie budowy lub wykonania robót budowlanych w przypadku, gdy nie jest wymagane uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę, nie udziela się dofinansowania na zakres kosztów kwalifikowanych wskazany w tabeli 3 załącznika 2 lub 2a do programu, tj. ocieplenie przegród budowlanych, stolarka okienna i drzwiowa.
Rozwój efektywności pomp ciepła w tej fazie już powoli nie jest takim dużym wyzwaniem. W ostatnich 10 latach efektywność pomp ciepła wzrosła o blisko 20%. Natomiast wyzwaniem będzie to, żeby np. pompy ciepła miały takie systemy sterowania, które dopasowują ich pracę do budynku i sieci energetycznej – tak, żeby wykorzystywały np. tanią energię do ogrzewania budynku, bez nadmiernego przegrzewania budynku, bez utraty komfortu czy też energii z fotowoltaiki, a wtedy kiedy jest droga – z kolei – żeby tej energii nie załączać sprężarek w urządzeniach. Zatem najbliższe lata to będzie kwestia połączenia pomp ciepła w ramach integracji sektora energetycznego, również takiej małej integracji lokalnej w budynkach. I ten temat kwestii kosztów, kwestii dopasowania do sieci będzie największym wyzwaniem w przypadku konstruowania nowych pomp ciepła. Na pewno rynek musi pójść w kierunku pomp ciepła, które będą bardzo łatwo montowane tak, żeby maksymalnie skrócić czas montażu, żeby to były urządzenia mocno kompaktowe, tak, żeby mogły się same uruchomić i dospawać do budynków, bez jakichś specjalnych nastaw czy pracy serwisantów. Zatem tutaj tych zmian jest sporo, np. zmiana czynników chłodniczych, ze względu na emisję tzw. bezpośrednią. Skoro pompy ciepła to jest ta technologia, która ma w 2030 r. – średnio w Europe – mieć dziesięciokrotnie niższą emisję pośrednią dwutlenku węgla niż ciepła kondensacyjnych kotłów gazowych na gaz ziemny, to również ta emisja bezpośrednia, związana z nieszczelnościami obiegów chłodniczych, musi być bardzo niższa i tutaj ten kierunek zmian czynników chłodniczych będzie coraz bardziej wyraźnie widoczny. To, co widać też wyraźnie, to pójście w kierunku czynników chłodniczych o bardzo niskim wskaźniku GWP i widać, że takie są nowe zapowiedzi zmian sygnalizowane przez Komisję Europejską.
W tym roku (2021) ten wzrost rynku pomp ciepła typu powietrze-woda będzie na poziomie trochę niższym niż 100%, pewnie ok. 90% rok do roku. W przypadku gruntowych pomp rynek jest w stagnacji, ponieważ pompy ciepła typu powietrze-woda dosyć mocno wypierają gruntowe pompy ciepła, szczególnie w budynkach istniejących. Do tej pory nie było programu wsparcia dla budynków nowych, więc cieszy zapowiedź wsparcia w nowych budynkach dla pomp gruntowych, powietrznych pomp ciepła dla budynków w dobrym standardzie – takich, w których pompy ciepła będą mieć ważną rolę nie tylko jako najbardziej efektywne urządzenia grzewcze, ale również ważne w zarządzaniu energią we współpracy z siecią i również możliwości wykorzystywania taniej energii sieci. Nowe budynki będą pewnego rodzaju buforem ciepła i to jest też ten kierunek, który wyraźnie widać, że rozwija się w Europie.
Jesteśmy w takiej sytuacji, w której cały rynek w całej Europie się mocno transformuje, czyli wszyscy producenci urządzeń grzewczych produkują pompy ciepła i producenci w Polsce mają szansę na konkurencję z innymi firmami, również z firmami zagranicznymi, europejskimi. Warunek jest taki, że jest potrzebne bardzo silne i kierunkowe wsparcie zarówno w zakresie badań i rozwoju, wdrożeń produkcji urządzeń. To wsparcie jest już realizowane w wielu krajach, m.in. w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych mówi się o powstaniu bardzo dużych programów wsparcia dla lokalnych producentów pomp ciepła. Jako Polska też mamy tę szansę, mamy swoiste pięć minut, a branża i organizacje branżowe takie jak PORT PC są gotowe żeby pomóc w tym procesie. Polska zauważyła już ten kierunek, zresztą kilka tygodni temu zostało podpisane porozumienie w ramach Klastra/Hubu Technologiczno-Naukowo-Biznesowego w Miękini. I jednym z tych tematów m.in. jest właśnie rozwój i wsparcie polskich producentów pomp ciepła. Wyzwania i oczekiwania są bardzo duże, ale szanse też ocenia się jako spore.
Trudnością jest nie tyle istniejąca instalacja fotowoltaiczna w zakresie konstrukcji modułów – to nie stanowi raczej specjalnego problemu, jest to kwestia współpracy z falownikiem, inwerterem. Nie wszystkie falowniki z instalacji fotowoltaicznych współpracują z magazynami energii elektrycznej, o co już przy instalacji takiego falownika? Warto o to się zapytać – na ile on jest przygotowany do rozbudowy w przyszłości o magazyny energii elektrycznej. Przyszłość magazynów energii jest bardzo mocno powiązana z samochodami elektrycznymi. Tzn. to, co w tej chwili blokuje sprzedaż samochodów elektrycznych, to są w miarę wysokie ceny magazynów energii elektrycznej, ale z kolei te ceny bardzo szybko spadają. Tempo spadku cen magazynów energii jest podobne jak przy fotowoltaice, a nawet w ostatnich latach przyspiesza, więc to, co się stanie z samochodami elektrycznymi w perspektywie 2-3 lat – kiedy staną się już tańsze od samochodów spalinowych – przyspieszy przemianę energetyczną w Europie i na świecie. Wyścig technologiczny spowoduje, że też będą wyraźnie tańsze magazyny energii stosowane w budynkach.
Transformacja energetyczna na niskim napięciu musi pójść w kierunku magazynów energii. I każdy samochód elektryczny będzie takim magazynem energii, prawdopodobnie dwukierunkowym, który będzie dodatkowo stabilizował sieć i będzie też dostarczał brakującą energię jeżeli będzie podpięty do sieci a takie są plany w przyszłości. I ta zmiana będzie kluczową zmianą, która zmieni wszystko w zakresie integracji systemu. Stabilność sieci to jest też wyzwanie dla Polskiej Sieci Elektroenergetycznej, ale również dla dystrybutorów energii. Po prostu te sieci niskiego napięcia muszą być szybciej modyfikowane w kontekście magazynów energii i znaczenia sieci energetycznej w Europejskim Zielonym Ładzie.
Program „Czyste Powietrze” dedykowany jest do wymiany kotłów na paliwo stałe, pieców i wymiany na urządzenia, m.in. pompy ciepła. Nie obejmuje wymiany pompy ciepła na pompę ciepła. Ale jest szansa na to, żeby w niedalekiej przyszłości pompy ciepła były intensywniej wpierane przez Unię Europejską jako najbardziej efektywne technologie grzewcze.
To jest w planach działania PORT PC. Toczą się rozmowy z producentami o tym, żeby pokazać, że zastosowanie pomp ciepła w istniejących budynkach jest jak najbardziej możliwe – po większej lub mniejszej termomodernizacji sprawdza się. Choć brakuje programu monitoringowego pokazującego co tak naprawdę się dzieje z takimi pompami ciepła w istniejących budynkach, szczególnie w Polsce by się przydał, dlatego, że wiele osób jest nieufnych na pokazane filmy czy dokumentacje, więc warto byłoby zrobić w niezależny sposób badania takich urządzeń i byłoby to świetne narzędzie promocyjne.
Tym ograniczeniem jest ryzyko osłabienia rozwoju energetyki prosumenckiej, takie zagrożenie istnieje i trzeba będzie to dokładnie przeanalizować w najbliższych tygodniach. Obecnie kilkanaście procent osób, decydujących się na instalacje fotowoltaiczne, chce zamontować albo zamontowało pompę ciepła – albo gruntową, albo powietrzną, albo do ogrzewania ciepłej wody czy też ciepłej wody użytkowej. Prawdopodobnie główne zagrożenie to zbyt szybka zmiana na rynku z punktu widzenia wejścia w te technologie bez przygotowania uczestników rynku, czyli ważne jest to, aby przeszkolić znaczną liczbę instalatorów w krótkim czasie – tak, jak to się dzieje w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, czy Niemczech. To będzie nas czekać i to jest wyzwanie wspólne dla wszystkich, nie tylko dla branży producentów czy firm instalacyjnych, ale również dla państwa i innych krajów Unii Europejskiej. Kolejną kwestią są ceny energii, bo nie wiemy, jak będą wyglądać ceny energii zarówno paliw czy nośników alternatywnych, gazu, oleju, węgla, ale i ceny energii elektrycznej – tutaj będą pewnie spore zawirowania, których można się spodziewać w najbliższych latach.
Wydaje się, że z punktu widzenia komfortu cieplnego, czy też z punktu widzenia zdrowotnego – kompletnie nie ma ona racji bytu. Jej główną wadą jest to, że najczęściej w ogóle nie działa lub działa nieprawidłowo. I podobnie w większości budynkach poddanych termomodernizacji, powinno się stosować przynajmniej lokalny system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Tego typu rekuperatory montowane w sypialniach, w salonach – zapewniają wyższy komfort, świeże powietrze i odprowadzenie wilgoci, dwutlenku węgla. Dlatego we wszystkich budynkach warto tę kwestię zastosowania wentylacji w termomodernizacji dobrze przeanalizować. Im lepszy standard izolacji budynku, tym znaczenie wentylacji jest większe i pod względem zdrowotnym, i pod względem komfortu. W poprzedniej serii webinariów Akademii Czystego Powietrza (I edycja z 2020 r.) była o tym mowa, więc zachęcamy, żeby wrócić do tego tematu (https://czystepowietrze.gov.pl/akademia-czystego-powietrza/).
Jeżeli jest do wyboru podwórko czy dach, to pod względem czyszczenia – nie tylko pod względem ewentualnie bezpieczeństwa – pewnie korzystniej byłoby zamontować na stelażach na podwórku. Aczkolwiek to jest też kwestia, na ile to podwórko jest nasłonecznione, czy nie ma sporego zacienienia. Natomiast zagrożenie montażu na dachu nie jest tak istotne, można je bardzo łatwo ograniczyć, np. przez stosowanie specjalnych falowników i modułów z optymalizatorami mocy, które powodują, że w momencie, kiedy obwód jest rozwarty, napięcie wynosi nie kilkaset volt, tylko kilkanaście, kilkadziesiąt volt – to te problemy da się bardzo prosto rozwiązać i warto o tym bezpośrednio rozmawiać z firmami instalacyjnymi. Także jeśli jest do dyspozycji odpowiednio niezacienione podwórko, to oczywiście to rozwiązanie też jest łatwiejsze pod względem czyszczenia – powiedzmy raz do roku – modułów fotowoltaicznych. Zachęcamy też do obejrzenia webinarium na temat instalacji fotowoltaicznych z poprzedniego roku (I edycja z 2020 r.), dostępnego na stronie: https://czystepowietrze.gov.pl/akademia-czystego-powietrza/.
I na stronie dombezrachunkow.com i również było to omawiane w ramach Akademii Czystego Powietrza, w jednym z webinariów z poprzedniego roku (I edycja z 2020 r.), dostępnym na stronie: https://czystepowietrze.gov.pl/akademia-czystego-powietrza/.