7 września obchodzimy Międzynarodowy Dzień Czystego Powietrza ustanowiony przez ONZ. To dobra okazja, by przyjrzeć się działaniom podejmowanym przez Polskę na rzecz walki o błękitne niebo

Obchodzenie Międzynarodowego Dnia Czystego Powietrza dla naszego wspólnego błękitnego nieba służy podniesieniu świadomości społecznej na temat jakości powietrza i jego wpływu na zdrowie, rozwój i środowisko.

Polska może pochwalić się wieloma inicjatywami na rzecz błękitnego nieba. Wystarczy wymienić rządowe i samorządowe programy, mające na celu poprawę jakości powietrza, którym wszyscy oddychamy.

„Już od pięciu lat funkcjonuje i cieszy się ogromnym, wręcz rekordowym zainteresowaniem program „Czyste Powietrze” z budżetem 103 mld zł przewidzianym na lata 2018–2029. Przypomnijmy, że program jest skierowany do właścicieli domów jednorodzinnych. Jego głównym celem jest poprawa jakości powietrza poprzez zmniejszenie emisji pyłów i gazów cieplarnianych, dzięki dofinansowaniu wymiany nieefektywnych i wysokoemisyjnych źródeł ciepła oraz zwiększenie efektywności energetycznej istniejących jednorodzinnych budynków mieszkalnych” – zaznacza Paweł Mirowski, zastępca prezesa zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, pełnomocnik prezesa Rady Ministrów do spraw programu „Czyste Powietrze” i efektywności energetycznej budynków.

Od 3 stycznia 2023 r. wdrożono zmiany w programie „Czyste Powietrze”, które wprowadzają m.in. wyższe poziomy dofinansowania. Obecnie w najwyższym poziomie dofinansowania na kompleksową termomodernizację i wymianę kopciucha można otrzymać nawet do 136 200 zł bezzwrotnej dotacji.

Realizację programu „Czyste Powietrze” wspiera 86% gmin, które mają możliwość prowadzenia punktów konsultacyjno‐informacyjnych ze wsparciem finansowym NFOŚiGW. Gminy, organizując punkty konsultacyjno‐informacyjne programu „Czyste Powietrze”, służą poradą i wsparciem dla swoich mieszkańców, aby ci wybrali odpowiednie źródło ciepła i sposób docieplenia własnego budynku przy jednoczesnym skorzystaniu z dofinansowania dostępnego w ramach programu „Czyste Powietrze”.

Dodatkowo w programie biorą udział banki, które w ramach Kredytu Czyste Powietrze oferują dotowany kredyt (dotacja z programu przeznaczona jest na częściową spłatę kapitału kredytu).

Program już dziś cieszy się ogromnym zainteresowaniem wśród Polaków. Do tej pory złożono już niemal 700 000 wniosków na kwotę ponad 17 mld zł, a wypłacono już ponad 6,8 mld zł.

„Ważną inicjatywą w programie priorytetowym „Czyste Powietrze” jest akcja: Sołtys ambasadorem „Czystego Powietrza”. Sołtysi to naturalni liderzy w swoich społecznościach lokalnych, znają swoich sąsiadów i ich potrzeby. Sołtysi cieszą się zaufaniem społecznym, mogą być dla mieszkańców dobrym przykładem i pokazywać, że warto mieć docieplony dom i efektywne, ekologiczne źródło ciepła. Działanie ze strony sołtysów może być dla dalszego rozwoju programu bezcenne” – podkreśla wiceszef NFOŚiGW Paweł Mirowski.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przygotował również kolejny etap wsparcia dla najuboższych w realizacji przedsięwzięć w ramach programu „Czyste Powietrze”. Jest nim nowy program priorytetowy „Operatorzy w programie „Czyste Powietrze” – pilotaż w województwie warmińsko‐mazurskim oraz w województwie małopolskim. Zadaniem operatorów będzie prowadzenie niejako „za rękę” potencjalnych beneficjentów podwyższonego i najwyższego poziomu dofinansowania programu „Czyste Powietrze”, którzy bez dodatkowego wsparcia nie są w stanie samodzielnie podołać ciężarowi organizacyjnemu inwestycji realizowanej w ramach programu. Bezpłatna pomoc operatorów będzie polegała na identyfikacji potencjalnych beneficjentów, przekonaniu ich o niezbędności podjęcia działań związanych z wymianą nieefektywnego źródła ciepła lub termomodernizacją budynku mieszkalnego oraz przeprowadzeniu przez cały proces począwszy od wnioskowania o dotację, realizację przedsięwzięcia, aż do całkowitego rozliczenia dotacji.

Od lipca 2022 r. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wraz z wojewódzkimi funduszami wprowadził kolejny program służący poprawie jakości powietrza – program „Ciepłe Mieszkanie”. W drugiej połowie września bieżącego roku ruszy kolejny nabór. Przypomnijmy, że jest on skierowany do gmin, które następnie będą ogłaszać nabór dla mieszkańców budynków wielorodzinnym.

Warto nadmienić, że NFOŚiGW oferuje szereg instrumentów dotacyjnych i pożyczkowych, które także istotnie przyczyniają się do redukcji zanieczyszczenia powietrza i zrównoważonego rozwoju miejscowości w całej Polsce. Wystarczy wspomnieć takie programy jak:

• „Moje Ciepło” – program wspierający zakup pomp ciepła wykorzystywanych do celów ogrzewania lub ogrzewania i uzyskiwania ciepłej wody użytkowej w nowobudowanych budynkach. Budżet na realizację celu wynosi do 600 mln zł,
• „Mój Prąd” (pięć edycji programu) – z ponad 479 853 wypłaconych wniosków o dofinansowanie przydomowej fotowoltaiki i całkowitym budżetem przekraczającym 2,6 mld zł a po kolejnym zwiększeniu budżetu w bieżącym miesiącu przekroczy kwotę 3 mld zł,
• „Mój Elektryk” – program dopłat do zakupu lub leasingu samochodów elektrycznych, w którym NFOŚiGW reagując na rozwój w sektorze elektromobilności wprowadził wiele korzystnych rozwiązań; dopłata do zakupu pojazdu w programie wynosi dla osób fizycznych do 18 750 zł, maksymalny koszt pojazdu to natomiast 225 tys. zł; Dla osób z Kartą Dużej Rodziny dotacja wynosi do 27 tys. zł, przy jednoczesnym braku limitu ceny samochodu elektrycznego; budżet programu to 700 mln zł,
• „Zielony Transport Publiczny” – umożliwiający obniżenie wykorzystania paliw emisyjnych w transporcie zbiorowym; w ramach tego instrumentu samorządy mogą finansować zakup autobusów i trolejbusów wykorzystujących zeroemisyjne źródła zasilania, szkolenie kierowców i mechaników oraz budowę lub modernizację infrastruktury wykorzystywanej do obsługi tych pojazdów zeroemisyjnych; budżet programu to ponad 2 mld zł,
• szereg innych programów priorytetowych NFOŚiGW, takich jak „Klimatyczne Uzdrowiska”, „Nowa Energia”, „Agroenergia”, „Energia dla Wsi” itp., w których samorządy, przedsiębiorstwa czy np. rolnicy mogą uzyskiwać dofinansowanie proekologicznych inwestycji, służących poprawie jakości powietrza, zmniejszeniu zużycia energii, zwiększeniu konkurencyjności polskiej gospodarki i poprawie jakości życia i zdrowia Polaków.